11 i 12 lipca 2019 mieliśmy okazję wziąć udział w wyjątkowych warsztatach „Romowie – historia, pamięć, współczesność”. Organizatorami wydarzenia była Fundacja W Stronę Dialogu i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, a grupa składała się z dziennikarzy i dziennikarek zainteresowanych tematyką społeczności romskiej. Nasze stowarzyszenie reprezentowała jego prezeska – Joanna Antonik.
W czasie warsztatów poruszyliśmy bardzo szeroką tematykę – od historii Romów w Europie, przez Holokaust, aż po współczesność. Poszczególne segmenty były prowadzone przez ekspertów i ekspertki w różnych dziedzinach:
- dr Joanna Talewicz-Kwiatkowska – antropolożka kulturowa, adiunktka w Instytucie Studiów Międzykulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, pomysłodawczyni i koordynatorka wielu projektów na rzecz społeczności romskiej. W czasie warsztatów przekazała nam wiedzę dotyczącą historii Romów od pojawienia się w Europie do współczesności, ze szczególnym uwzględnieniem Zagłady Romów w czasie II wojny światowej.
- Edyta Jaśkowiak – aktywistka, sekretarz Romskiego Stowarzyszenia Oświatowego Harangos z siedziba w Krakowie. Pracuje w krakowskich szkołach jako asystent edukacji romskiej. Prowadzi świetlicę integracyjną dla dzieci i młodzieży Amaro Kher na terenie Nowe Huty. W czasie warsztatów opowiadała o swoich doświadczeniach ze współpracy z międzynarodową organizacją ternYpe – International Roma Youth Network.
- Elżbieta Mirga Wójtowicz – aktywistka, doktorantka na Wydziale Politologii na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, wykładowczyni romologicznych studiów podyplomowych „Sytuacja Romów w Polsce – historia, prawo, kultura, stereotypy etniczne”.
- Piotr Wójcik – fotoreporter, dokumentalista, wykładowca na Wydziale Operatorskim PWSFTviT w Łodzi, prezes Fundacji Picture Doc. Od 1989 roku fotoreporter, twórca dokumentalnych projektów fotograficznych, filmowych i multimedialnych poświęconych społeczności romskiej w Europie oraz problemów społecznych w Polsce. W czasie warsztatów opowiedział nam o specyfice swojej pracy, doświadczeniach związanych z nawiązywaniem relacji z romskimi społecznościami w różnych krajach, a także o największych wyzwaniach w tej pracy.
- Marcin Kącki – reporter, redaktor „Dużego Formatu”, zajmuje się reportażem społecznym i historycznym. Autor książek, m.in. „Lepperiada, Maestro. Historia milczenia”, „Białystok. Biała siła, czarna pamięć”, „Poznań. Miasto grzechu”. W czasie warsztatów przekazywał nam wiedzę na temat podejścia do tematyki romskiej w pracy dziennikarskiej i informacyjnej, a także sprowokował do dyskusji na temat tworzenia reportaży i wiadomości, zwłaszcza dotyczących mniejszości. Obecnie pracuje nad książką dotyczącą Oświęcimia,w której wątek romski będzie bardzo istotny.
Wydawałoby się, że na temat społeczności romskiej w Polsce powinniśmy wiedzieć bardzo dużo, w końcu to największa mniejszość żyjąca w naszym kraju. Tymczasem okazuje się, że nasza wiedza jest w większości przypadków szczątkowa, często oparta wyłącznie na stereotypach. Dzięki udziałowi w warsztatach wiemy, jak wiele jest jeszcze do zrobienia w obszarze edukacji o Romach i że najpierw sami musimy uzupełnić tę wiedzę, a później przekazywać ją dalej lub dawać przestrzeń przedstawicielom i przedstawicielkom romskiej społeczności, którzy najlepiej opowiedzą o swojej historii i współczesności.
Dobrą okazją do zrobienia pierwszego kroku jest obecność na uroczystościach związanych z 75. rocznica likwidacji tzw. „obozu cygańskiego” w Auschwitz-Birkenau. Uroczystości odbędą się 2 sierpnia 2019, wtedy też przypada Międzynarodowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów. Na uroczystości upamiętniające Zagładę Romów przyjadą wtedy do Polski Romowie i Sinti z wielu europejskich krajów.
