Klaudia Tobiasz
Konkurs Piosenki Eurowizji, zwany potocznie Eurowizją, odbywa się zwykle w maju już od 1956 roku. Przez wiele państw traktowany jest jako platforma do przedstawienia kultury swojego kraju bądź zamanifestowania swojej etniczności. Niemal każdego roku mamy do czynienia z przynajmniej jedną piosenką, pokazującą, że Eurowizja to festiwal wielokulturowy, prezentujący różnorodne kultury narodowe i etniczne.
W artykule tym przedstawię 12 piosenek z różnych edycji, które w jakiś sposób wpisują się w ideę wielokulturowości i umożliwiają nam zagłębienie się w kulturę danego kraju poprzez muzykę. A ponieważ 65 Konkurs Piosenki Eurowizji już za dwa miesiące, warto odświeżyć sobie pamięć i przypomnieć ciekawe występy.
Co to znaczy „wielokulturowa piosenka”?
Wybór 12 piosenek nie jest zadaniem łatwym, bowiem przez tyle edycji pojawiło się tak wiele „etnicznych” piosenek, że nie sposób wymienić je wszystkie. W zestawieniu przeważają piosenki z Europy Środkowo-Wschodniej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej, bowiem to te kraje najczęściej lubią pokazywać swoją własną kulturę. Sposobów na taki „kulturalny manifest” jest sporo – a to śpiewanie w języku narodowym, występ z użyciem strojów ludowych, lokalnych instrumentów, bądź wprost nawiązywanie do kultury mniejszości z danego państwa. Na liście znajdziemy wiele utworów z 2009 i 2019 roku, ponieważ były to lata „płodne” w etniczne numery. Większość z wymienionych utworów odniosła sukces na Eurowizji, zajmując miejsca co najmniej w top 15, a niektóre nawet wygrały cały konkurs. Czy uwypuklanie swojej kultury opłaca się na Eurowizji? Przekonajmy się!
12 etnicznych piosenek z Eurowizji:
1. ARMENIA 2009 – INGA & ANUSH – JAN JAN
Pierwszym państwem na naszej liście jest Armenia, która entuzjastom konkursu od lat kojarzy się z promowaniem swojej kultury ile tylko się da, dlatego w jej przypadku nie jest łatwo wybrać konkretny utwór. Jan Jan zdaje się mieć jednak wszystkie cechy etniczności: ormiańską melodię, nawiązanie do kultury kraju, a panie Inga i Anush ubrane są w tradycyjne ormiańskie stroje. Zajęła wysokie, 10 miejsce w finale. I ciekawostka: podobno piosenka ta jest ulubioną zwycięzcy Eurowizji 2015, Månsa Zelmerlöwa. Gratka dla fanów muzyki z Armenii!
2. NORWEGIA 2019 – KEIINO – SPIRIT IN THE SKY
Na pierwszy rzut oka, w piosence tej nie ma niczego odkrywczego. Kiedy jednak dochodzimy pod koniec piosenki, w oczy rzuca się niespotykany język i sposób śpiewania przez jednego z członków i nie jest to nic dziwnego! Jeden z członków grupy, Fred Bujlo, to reprezentant kultury Samów, a „dziwny śpiew” nazywa się joikowaniem. Samowie są najstarszym ludem skandynawskim, zasiedlając około 10 tysięcy lat temu obecne obszary Finlandii, Norwegii, Szwecji i Rosji. Posiadają dziewięć języków i bardzo bogatą tradycję. Piosenka osiągnęła sukces na Eurowizji, zdobywając szóste miejsce dla swojej ojczyzny, Norwegii.
3. SERBIA I CZARNOGÓRA 2004 – ZELJIKO JOKSIMOVIC – LANE MOJE
Państwa Bałkańskie to prawdziwi wyjadacze, jeśli chodzi o piosenki etniczne i niemal co roku któreś z nich uracza nas pięknym bałkańskim brzmieniem. Muzyka ta pokazuje różnorodność kulturową Bałkanów, w której widzimy wpływ wielu kultur, bardzo często z użyciem wielu instrumentów, takich jak akordeon czy klarnet. Nie inaczej było w roku 2004, w którym z Lane Moje, istniejące jeszcze wtedy państwo Serbia i Czarnogóra otarło się o zwycięstwo, zajmując drugie miejsce. Piosenka do dziś uważana za jedną z perełek bałkańskiej kultury.
4. TURCJA 2009 – HADISE – DUM TEK TEK
Przykład genialnego połączenia tureckich brzmień z nowoczesnością. Piosenkarka Hadise, mieszkająca na stałe w Belgii zaprezentowała na Eurowizji prawdziwą ucztę dla fanów Turcji i nie tylko. Podobno do udziału w konkursie namówiła ją jej koleżanka, dobrze znana w Polsce, Kate Ryan. Piosenka zajęła wysokie, czwarte miejsce w konkursie.
5. POLSKA 2019 – TULIA – FIRE OF LOVE (PALI SIĘ)
Pierwszy przykład z naszego podwórka! Polska także słynie z promowania wielokulturowości na Eurowizji, a najczęściej objawia się to podkreślaniem „słowiańskości” i słowiańskich tradycji takich jak charakterystyczny biały śpiew wykorzystywany przez panie z zespołu. Choć udział szczecińskiej grupy Tulia spotkał się z krytyką w Polsce, a publicznej debacie podległa kwestia usunięcia krzyża z teledysku, Fire of Love to świetny przykład promowania lokalnej kultury. Niestety, piosenka nie do końca spodobała się Europie – dziewczyny zajęły 11 miejsce w półfinale i tym samym nie miały możliwości zaśpiewać w dalszym etapie.
6. MOŁDAWIA 2009 – NELLY CIOBANU – HORA DIN MOLDOVA
Mołdawia to kolejny kraj, który w 2009 roku oczarował nas swoją kulturą. Zaśpiewana w narodowym, rumuńskim języku piosenka Hora Din Moldova to pewnego rodzaju hołd dla mołdawskiej kultury. Dodatkowo, Nelly ubrana jest w tradycyjny strój z Mołdawii. Zajęła 14 miejsce w finale. Z pewnością jedna z najbardziej „skocznych” piosenek w zestawieniu, przy której sama nóżka tupie!
7. NORWEGIA 1995 – SECRET GARDEN – NOCTURNE
Pierwsza zwycięska piosenka w naszym zestawieniu. Grupa Secret Garden, składająca się z irlandzkich i norweskich wokalistów, łączy popularną w Irlandii muzykę celtycką z norweskim folkiem i tradycyjną muzyką ludową. Utwór jest na tyle wyjątkowy, że prawie nie ma w nim śpiewu, a Secret Garden serwuje nam ponad 3 minuty przepięknej melodii, w której można się zakochać.
8. GRECJA 2010 – GIORGOS ALKAIOS & FRIENDS – OPA!
Gdyby ktoś zapytał mnie, czym jest „greckość” w muzyce, wskazałabym właśnie tę piosenkę, bo chociaż Grecja na Eurowizji ma wiele takich utworów, ten jest wyjątkowo przyjemny i radosny! Mamy tu grecki język, melodię, jak i ciekawy układ choreograficzny. Dodatkowo, w piosence użyto charakterystycznego dla Grecji instrumentu – harfy. W konkursie osiągnęła sukces, zdobywając ósme miejsce w finale. Spodoba się fanom greckiej muzyki. Opa!
9. POLSKA 2014 – DONATAN & CLEO – MY SŁOWIANIE (WE ARE SLAVIC)
Prawdopodobnie najsłynniejszy Polski występ na Eurowizji zarówno w naszym kraju jak i w Europie. Swoista eksplozja polskiej kultury, słowiańskości, śpiewana w większej części w naszym ojczystym języku. Ale przecież i tak każdy pamięta tylko panią ubijającą masło 😉 Piosenka zdobyła ogromną popularność i została wykorzystana przez Szwedów w 2016 roku w czasie tak zwanego Interval Act, czyli występu w przerwie między konkursowymi piosenkami a wynikami. W stworzonej na potrzeby konkursu parodystycznej piosence Love Love Peace Peace, w której wskazywano kroki, jak wygrać Eurowizję, pojawiła się właśnie pani ubijająca masło, co ma przypominać o polskiej piosence z 2014 roku. Utwór osiągnął całkiem spory sukces jak na polskie osiągnięcia na Eurowizji – zajął 14 miejsce w finale.
10. UKRAINA 2016 – JAMALA – 1944
Prawdopodobnie najsmutniejsza piosenka w naszym zestawieniu. Kolejny zwycięzca Eurowizji, choć nie bez kontrowersji. Jamala w swoim utworze śpiewa o losach Tatarów Krymskich w czasie II wojny światowej oraz o ich deportacji, a także o samej aneksji Krymu z 2014 roku. Piosenka w wielu kręgach uznawana za polityczną, przeczącą idei apolityczności konkursu, zdołała zahipnotyzować Europę pięknym występem i dramatycznym tekstem. Mimo tych kontrowersji i prób zablokowania jej udziału przez Rosjan, przez wielu fanów konkursu uznawana za jednego z najlepszych „winnerów” w historii Eurowizji.
11. HISZPANIA 2019 – MIKI NUNEZ – LA VENDA
Chyba najbardziej „hiszpańska” piosenka w historii konkursu, odkąd pamiętam. Z czym kojarzy nam się Hiszpania? Ano z tańcem, gorącymi fiestami i przepięknym językiem. Ta piosenka wszystko to ma! Bardzo żywy i kolorowy występ, który nie pozwala siedzieć w miejscu i zaprasza nas do tańca. Tak też się stało się podczas Eurowizji 2019, kiedy to wjechał pierwszy refren a większość uczestników zaczęła spontanicznie tańczyć. Bardzo udana ekspresja własnej kultury nie do końca spodobała się Europejczykom, bowiem zajęła tylko 22 miejsce w finale.
12. WĘGRY 2017 – JOCI PAPAI – ORIGO
Origo to z kolei trzy minutowy pokaz kultury romskiej, mocno rozpowszechnionej na Węgrzech. Zwrotki śpiewane po węgiersku, a refren w języku romskim. Do tego dochodzi nam jeszcze tańcząca na scenie Romka w stroju inspirowanym tą mniejszością. Na dodatek sam piosenkarz również pochodzi z tej kultury i swoim utworem nam ją przekazuje. Niezwykle emocjonalny występ, który zapadł w pamięci widowni i zdobył ósme miejsce w finale.
Podsumowanie
Widzimy, że pokazów wielokulturowości na konkursie Eurowizji jest wiele. Niemal co roku możemy ujrzeć jakiś przykład z danego państwa. Widać również, że w większości przypadków opłaca się wykorzystywać elementy swojej kultury w piosence, ponieważ staje się ona bardziej zapamiętywana, a widzowie mogą bardziej utożsamić się z prezentowanym na scenie „obrazkiem”. Wiele z tych utworów pomimo tego, że mają już często więcej niż 10 lat, nadal jest pamiętanych i wymienianych jako te najbardziej lubiane z danego kraju. W nadchodzącej już w maju Eurowizji 2021 również doświadczymy wielokulturowości. W jaki sposób? Przekonasz się o tym w maju, lub jeśli jesteś niecierpliwy – wejdź na oficjalny kanał Eurowizji na YouTube i posłuchaj piosenek! Mała podpowiedź: zwróć uwagę na piosenki z Kaukazu 😉
